Trong thời đại công nghệ phát triển bùng nổ như hiện nay thì những trò chơi dân gian đang bị mai một dần đi, chúng không còn phổ biến nữa, chỉ xuất hiện trong các lễ hội hoặc còn sót lại ít ỏi ở trẻ em một số vùng quê mà công nghệ hiện đại chưa quá phổ biến. Việc cấp thiết cho các nhà nghiên cứu hiện nay đặt ra đó là làm sao có thể số hóa được các trò chơi dân gian này để có thể lưu giữ được truyền thống, nét văn hóa đặc sắc của dân tộc ta. Trong bài viết này GAME TOP VN chúng tôi sẽ hướng dẫn các bạn chi tiết các chơi game ô ăn quan 2 người, có thể áp dụng khi chơi trên máy tính, điện thoại, máy tính bảng hoặc có thể áp dụng khi chơi trực tiếp với nhau.
Mục Lục
Hướng Dẫn Cách Chơi Game Ô Ăn Quan CHI TIẾT
Game ô ăn quan là gì? Ô ăn quan, hay còn gọi tắt là ăn quan hoặc ô quan là một trò chơi dân gian của trẻ em Việt Nam. Đây là trò chơi có tính chất chiến thuật thường dành cho hai người chơi trở lên thường là từ 2 đến 3 người và có thể sử dụng các vật liệu đa dạng, dễ kiếm để chuẩn bị cho trò chơi. Wikipedia
Hướng Dẫn Cách Chơi Game Ô Ăn Quan CHI TIẾT
Chuẩn bị gì để chơi ô ăn quan?
Trò chơi thường gồm hai người chơi, mỗi người ngồi ở phía ngoài cạnh dài hơn của hình chữ nhật và những ô vuông bên nào thuộc quyền kiểm soát của người chơi ngồi bên đó.
Đầu tiên để chơi game ô ăn quan 2 người bạn phải chuẩn bị bàn chơi. Bàn chơi ô ăn quan được vẽ trên một mặt phẳng với những kích thích đa dạng khác nhau tùy vào sở thích cùng không gian khác nhau. Miễn là nó đủ để chia thành các ô quy định.
Mỗi bàn chơi đã kẻ thành hình chữ nhật sẽ được chia thành 10 ô vuông nhỏ được chia thành 2 bên đối xứng nhau. Và 2 chiều rộng của hình chữ nhật vẽ thêm 2 hình bán nguyệt nữa. 10 ô vuông nhỏ gọi là ô dân, 2 hình bán nguyệt bên cạnh được gọi là ô quan. Vậy là đã hoàn thành một bàn chơi ô ăn quan rồi.
Quân chơi gồm hai loại quan và dân, được làm hoặc thu thập từ nhiều chất liệu có hình thể ổn định, kích thước vừa phải để người chơi có thể cầm, nắm nhiều quân bằng một bàn tay khi chơi. Quan có kích thước lớn hơn dân đáng kể cho dễ phân biệt với nhau. Những quân này thường được dùng từ các loại hạt, sỏi, gạch,… hoặc được sản xuất công nghiệp từ vật liệu cứng mà phổ biến là nhựa. Số lượng quan luôn là 2 còn dân có số lượng tùy theo luật chơi nhưng phổ biến nhất là 50.
Quan được đặt trong hai ô hình bán nguyệt hoặc cánh cung, mỗi ô một quân, dân được bố trí vào các ô vuông với số quân đều nhau, mỗi ô 5 dân. Trường hợp không muốn hoặc không thể tìm kiếm được quan phù hợp thì có thể thay quan bằng cách đặt số lượng dân quy đổi vào ô quan.
Cách sắp xếp các quân trong trò chơi ô ăn quan như sau: hai quân quan sẽ được chia vào hai ô quan tương đương với mỗi quân 1 ô. Các quân dân được chia đều vào 10 ô dân.
Số người chơi: Một bàn ô ăn quan thông thường sẽ có hai người. Mỗi người một bên cạnh dài của bàn chơi với 5 ô dân thuộc quyền quản lý của mỗi người.
Luật chơi chơi ô ăn quan
Mục tiêu cần đạt được để giành chiến thắng: người thắng cuộc trong trò chơi này là người mà khi cuộc chơi kết thúc có tổng số dân quy đổi nhiều hơn. Tùy theo luật chơi từng địa phương hoặc thỏa thuận giữa hai người chơi nhưng phổ biến là 1 quan được quy đổi bằng 10 dân hoặc 5 dân (cờ).
Di chuyển quân: từng người chơi khi đến lượt của mình sẽ di chuyển dân theo phương án để có thể ăn được càng nhiều dân và quan hơn đối phương càng tốt. Người thực hiện lượt đi đầu tiên thường được xác định bằng cách oẳn tù tì hay thỏa thuận. Khi đến lượt, người chơi sẽ dùng tất cả số quân trong một ô có quân bất kỳ do người đó chọn trong số 5 ô vuông thuộc quyền kiểm soát của mình để lần lượt rải vào các ô, mỗi ô 1 quân, bắt đầu từ ô gần nhất và có thể rải ngược chiều xuôi chiều kim đồng hồ tùy ý. Khi rải hết quân cuối cùng, tùy tình huống mà người chơi sẽ phải xử lý tiếp như sau:
Nếu liền sau đó là một ô vuông có quân dân trong đó thì sẽ tiếp tục dùng số quân đó rải tiếp theo chiều đã chọn. Còn nếu ô tiếp theo là ô quan thì chỉ được lấy một quân để rải tiếp
Nếu ô sau đó là ô trống (tính cả ô quan) rồi đến một ô có dân thì sẽ ăn được toàn bộ số dân trong ô đó. Số quân đó sẽ rời khỏi bàn chơi và thuộc quyền sở hữu của người thắng. Số quân này sẽ dùng để tính điểm sau khi ván chơi kết thúc. Ai ăn được nhiều quân hơn sẽ là người chiến thắng. Ô quan sẽ có một ít quân dân được gọi là quan non. Tùy vào luật chơi mà người chơi không có quyền ăn quan non để tăng phần kịch tính. Trong trường hợp ô tiếp theo là ô quan thì sẽ mất lượt
Nếu liền sau ô trống đó lại là một ô trống và ô tiếp theo mới có quân thì người chơi vẫn có quyền ăn số quân đó. Vì thế tùy theo cách rải ô mà có trường hợp người chơi chỉ cần một lượt đi có thể ăn nhiều ô dân một lúc
Nếu liền sau đó là một ô quan và ô tiếp theo nữa không có dần thì người chơi sẽ mất lượt đi của mình
Các lượt chơi: Người chơi sẽ lần lượt nối tiếp nhau theo thứ tự. Trường hợp đến lượt đi nhưng cả năm ô vuông thuộc quyền kiểm soát của người chơi đều không có dân thì người đó sẽ phải dùng 5 dân đã ăn được của mình để đặt vào mỗi ô 1 dân để có thể thực hiện việc di chuyển quân. Nếu người chơi không đủ 5 dân thì phải vay của đối phương và trả lại khi tính điểm.
Kết thúc: Cuộc chơi sẽ kết thúc khi toàn bộ dân và quan ở hai ô quan đã bị ăn hết. Trường hợp hai ô quan đã bị ăn hết nhưng vẫn còn dân thì quân trong những hình vuông phía bên nào coi như thuộc về người chơi bên ấy; tình huống này được gọi là hết quan, tàn dân, thu quân, kéo về hay hết quan, tàn dân, thu quân, bán ruộng. Ô quan có ít dân (có số dân nhỏ hơn 5 phổ biến được coi là ít) gọi là quan non và để cuộc chơi không bị kết thúc sớm cho tăng phần thú vị, luật chơi có thể quy định không được ăn quan non, nếu rơi vào tình huống đó sẽ bị mất lượt.
Tổng số dân ăn được của ai nhiều hơn người đó sẽ chiến thắng. Tùy theo luật chơi của từng nơi mà mỗi quan sẽ được quy đổi thành 5 đến 10 dân.
Đồng dao trong trò chơi Ô Ăn Quan
Trong cách chơi truyền thống có sử dụng một số bài đồng dao, dưới đây là một bài trong số đó:
- Hàng trầu hàng cau
- Là hàng con gái
- Hàng bánh hàng trái
- Là hàng bà già
- Hàng hương hàng hoa
- Là hàng cúng Phật.
Biến thể của game Ô ăn quan
Số dân ở mỗi ô vuông là 10 và/hoặc ở ô quan ngoài quan còn có thêm 20 hay 30 dân..
Khi đến lượt đi người chơi có thể tính toán phương án đi của mình trong một khoảng thời gian hợp lý hoặc phải đi ngay mà không được phép tính toán.
Ô ăn quan cho nhiều hơn hai người chơi
Ô ăn quan cũng có thể được chơi với 3 hoặc 4 người chơi trong đó cách di chuyển quân, thể thức tính điểm cũng giống như khi chơi hai người nhưng bàn chơi được thiết kế khác đi cho phù hợp.
Bàn chơi cho 3 người: có hình tam giác đều với 3 ô quan ở 3 đỉnh của tam giác, ở mỗi cạnh kẻ 5 ô vuông để làm ô dân. Người chơi ngồi ở phía cạnh tam giác có các ô dân thuộc quyền kiểm soát của mình.
Bàn chơi cho 4 người: có hình vuông với 4 ô quan ở 4 góc vuông, các ô dân hình vuông kẻ ở 4 cạnh, mỗi cạnh 5 ô. Người chơi ngồi ở phía cạnh hình vuông có những ô dân thuộc quyền kiểm soát của mình.
Trò chơi tương tự Ô Ăn Quan trên thế giới
Loại trò chơi Mancala phổ biến ở châu Phi và cũng được biết đến ở nhiều nơi khác trên thế giới với những biến thể, tên gọi (theo cách gọi của người phương Tây) khác nhau như Kalah, Oware, Ơmweso, Bao,..
Mancala châu Phi
Loại trò chơi Mancala phổ biến ở châu Phi và cũng được biết đến ở nhiều nơi khác trên thế giới với những biến thể, tên gọi (theo cách gọi của người phương Tây) khác nhau như Kalah, Oware, Ơmweso, Bao,..Mancala khác Ô ăn quan ở một số điểm chính sau:
Bàn chơi thường có 12 ô (hay được khoét thành những lỗ), mỗi người chơi kiểm soát 6 ô gọi là nhà, ngoài ra có thể có 2 ô lớn hơn gọi là kho. Kho có thể chỉ được dùng để chứa hạt giống đã bị người chơi ăn chứ không phải để đặt quân vào trong lượt đi do đó không nhất thiết phải có. Trong một số biến thể, bàn chơi có 24 ô, chia làm 4 hàng 6 ô, mỗi người chơi kiểm soát hai hàng, tổng cộng 12 ô ở phía bên mình.
Không có quân tương tự như quan mà chỉ có một loại quân có vai trò như dân gọi là hạt giống. Số lượng hạt giống ở mỗi ô khi chuẩn bị chơi có thể là 3 hoặc 4.
Khi đến lượt, người chơi cũng dùng những quân ở ô bất kỳ thuộc quyền kiểm soát của mình để di chuyển (gieo hạt) nhưng chỉ di chuyển ngược chiều kim đồng hồ chứ không phải theo chiều tuỳ ý.
Thể thức ăn quân không phải yêu cầu cách một ô trống mà phụ thuộc số lượng hạt giống ở các ô mà những hạt giống cuối cùng trong lần gieo hạt đặt vào.
Mancala ở các nước châu Á khác
Cũng được người phương Tây xếp vào loại Mancala là trò chơi có những tên gọi khác nhau tuỳ từng quốc gia như Congklak, Tchonka, Naranj, Dakon, Sungka. Trò này được chơi ở Indonesia, Singapore, Malaysia, Philippines, miền Nam Thái Lan, Sri Lanka, Maldives.. Nó khác Ô ăn quan ở những điểm chính dưới đây:
Bàn chơi có 14 ô, mỗi người chơi kiểm soát 7 ô ở phía bên mình, không có ô như ô quan.
Không có quân tương tự như quan mà chỉ có 98 quân khi chuẩn bị đặt ở mỗi ô 7 quân.
Khi đến lượt, người chơi cũng dùng những quân ở ô bất kỳ thuộc quyền kiểm soát của mình để rải vào từng ô, mỗi ô 1 quân nhưng chỉ di chuyển theo chiều kim đồng hồ chứ không phải theo chiều tuỳ ý.
Thể thức ăn quân: nếu quân cuối cùng trong lượt rải rơi vào ô trống thuộc quyền kiểm soát của mình thì người đi mới có thể ăn được quân.
Ô bị ăn là ô đối diện phía đối phương, người chơi được ăn tất cả số quân đang có trong ô đó, đương nhiên nếu là ô trống thì số lượng quân ăn được là 0.
Trên đây là những điều mà GAME TOP VN chúng tôi muốn gửi tới các bạn chi tiết hướng dẫn chơi game ô ăn quan cho 2 người cũng như là hiểu biết thêm về một số trò chơi tương tự game ô ăn quan trên thế giới và các nước châu á khác. Rất hy vọng rằng các bạn cảm thấy trò chơi này thú vị và có thể chơi mọi lúc mọi nơi, giữ gìn những nét văn hóa truyền thống lâu đời của dân tộc VIỆT NAM ta.
